Dialoog of betoog?
Precies drie maanden kreeg ik van JaapJan B., alias de Straathond, een mailtje met een link naar onbekendegod.nl. Of ik er even mijn mening over kon geven. Omdat ik positief geprikkeld wordt door mensen die me er zonder omwegen van proberen te overtuigen dat God bestaat, besloot ik de zaak serieus aan te pakken.
Peter Scheele is geen onbekende voor mij en vele andere (ex-)christenen. Jaren geleden had hij een eigen programma bij de EO waarin hij op straat met jan en alleman gesprekjes aanknoopte over het geloof. Later deed hij een vergeefse poging om de evolutietheorie onderuit te schoffelen met zijn boek 'Degeneratie'. Nu biedt hij een boek aan met bijbehorende internetcursus en website. Ja, ook zendelingen hebben het Net ontdekt! Op de site staat een soort teaser, een interactieve dialoog waarin Scheele zijn ideeën over God uit de doeken doet. Op mijn dumpblog kun je een verslag van mijn dialoog met Scheele vinden, inclusief een inhoudelijke uitwerking per onderdeel. Lees hieronder verder voor meer algemene opmerkingen en mijn oordeel over dit digitale evangelisatiemiddel.
Scheele gelooft in een hogere, onstoffelijke macht. Hij denkt precies te weten wie die macht is: de christelijke God. Dat blijkt gaandeweg uit de dialoog en laat zien dat Scheele niet aan het begin van de discussie wil beginnen (wat is een god?, is een god nodig?, waarom juist die god en niet al die andere?, etc.). Dat is jammer en zal veel lezers teleurstellen. Het verklaart wel Scheele's overtuiging dat een god zich alleen behoorlijk bekend kan maken in menselijke gestalte. Dat is ook zijn belangrijkste argument in zijn case voor het christelijke geloof.
Maar zoals ik in mijn uitwerking van de dialoog laat zien, zijn er betere manieren om als god alle mensen te vertellen wie je bent. De reikwijdte van het christelijke godmens-idee is beperkt in plaats en tijd. We leven nu bijvoorbeeld in een geseculariseerde cultuur die graag alle twijfel wegneemt en die mythen ziet als onbetrouwbaar en daarom niet relevant. De gemiddelde ongelovige slikt de veronderstelde menswording van God daarom niet zomaar als zoete koek, wat Scheele wel lijkt te verwachten. Hetzelfde is het geval met zijn letterlijke interpretering van de Bijbel, waar zijn argumenten op steunen.
Verder worden belangrijke vragen die de lezer kan hebben niet beantwoord. Waarom heeft een god, die dolgraag wil dat mensen hem kennen, in de eerste plaats die (communicatie)kloof tussen hem en zijn schepselen toegelaten? En wat belet die god om zich alsnog continu bekend te maken? Maar Scheele had denk ik geen zin om nog eens achtenzestig stukjes dialoog te schrijven waarin op het ontstaan en aard van die kloof tussen God en mens wordt ingegaan. Toch had ik het graag gelezen, net als een antwoord op de vraag waarom je überhaupt het bestaan van een god zou moeten overwegen. Praktisch gezien misschien ondoenlijk, maar het zou de dialoog pas echt compleet en ook eerlijker hebben gemaakt. Het is uiteraard slechts een teaser en geen cursus, maar Scheele's aanpak belooft niet veel goeds. Ik betwijfel of hij zich in het cursusmateriaal meer inleeft in de wat kritischer zoeker.
De dialoog is duidelijk bedoeld om atheïstische en agnostische lezers die bereid zijn het bestaan van een hogere macht te overwegen, ervan te overtuigen dat die hogere macht de judeo-christelijke God is. Maar de ongelovige lezer die behoefte heeft aan bredere argumenten die niet hun oorsprong vinden in christelijk dogma, komt niet aan z'n trekken op de site. Daarvoor is de dialoog van Scheele's kant te vooringenomen en beperkt. De onuitgesproken christelijke aanname aan de basis van de dialoog -- dat er van nature een grote kloof bestaat tussen de lezer en God die overbrugd móet worden -- is er misschien nog het beste voorbeeld van.
Maar ik heb ook positieve dingen te melden. Ik vind dat Scheele op een verrassende manier gebruik maakt van het medium internet. Het is de eerste keer dat ik zoiets tegengekom op het web. De dialoogvorm verleidt mensen ertoe om eens goed na te denken over hun argumenten voor of tegen het bestaan van een god. En hoewel het design er uitziet als één van mijn eerste Photoshop-uitprobeersels, is het prettig sober en mysterieus. Kortom: een origineel, maar onbevredigend uitgewerkt initiatief van een werkelijk onstopbare Jezusfan. Of zoals de Amerikanen zeggen: close, but no cigar!
Peter Scheele is geen onbekende voor mij en vele andere (ex-)christenen. Jaren geleden had hij een eigen programma bij de EO waarin hij op straat met jan en alleman gesprekjes aanknoopte over het geloof. Later deed hij een vergeefse poging om de evolutietheorie onderuit te schoffelen met zijn boek 'Degeneratie'. Nu biedt hij een boek aan met bijbehorende internetcursus en website. Ja, ook zendelingen hebben het Net ontdekt! Op de site staat een soort teaser, een interactieve dialoog waarin Scheele zijn ideeën over God uit de doeken doet. Op mijn dumpblog kun je een verslag van mijn dialoog met Scheele vinden, inclusief een inhoudelijke uitwerking per onderdeel. Lees hieronder verder voor meer algemene opmerkingen en mijn oordeel over dit digitale evangelisatiemiddel.
Scheele gelooft in een hogere, onstoffelijke macht. Hij denkt precies te weten wie die macht is: de christelijke God. Dat blijkt gaandeweg uit de dialoog en laat zien dat Scheele niet aan het begin van de discussie wil beginnen (wat is een god?, is een god nodig?, waarom juist die god en niet al die andere?, etc.). Dat is jammer en zal veel lezers teleurstellen. Het verklaart wel Scheele's overtuiging dat een god zich alleen behoorlijk bekend kan maken in menselijke gestalte. Dat is ook zijn belangrijkste argument in zijn case voor het christelijke geloof.
Maar zoals ik in mijn uitwerking van de dialoog laat zien, zijn er betere manieren om als god alle mensen te vertellen wie je bent. De reikwijdte van het christelijke godmens-idee is beperkt in plaats en tijd. We leven nu bijvoorbeeld in een geseculariseerde cultuur die graag alle twijfel wegneemt en die mythen ziet als onbetrouwbaar en daarom niet relevant. De gemiddelde ongelovige slikt de veronderstelde menswording van God daarom niet zomaar als zoete koek, wat Scheele wel lijkt te verwachten. Hetzelfde is het geval met zijn letterlijke interpretering van de Bijbel, waar zijn argumenten op steunen.
Verder worden belangrijke vragen die de lezer kan hebben niet beantwoord. Waarom heeft een god, die dolgraag wil dat mensen hem kennen, in de eerste plaats die (communicatie)kloof tussen hem en zijn schepselen toegelaten? En wat belet die god om zich alsnog continu bekend te maken? Maar Scheele had denk ik geen zin om nog eens achtenzestig stukjes dialoog te schrijven waarin op het ontstaan en aard van die kloof tussen God en mens wordt ingegaan. Toch had ik het graag gelezen, net als een antwoord op de vraag waarom je überhaupt het bestaan van een god zou moeten overwegen. Praktisch gezien misschien ondoenlijk, maar het zou de dialoog pas echt compleet en ook eerlijker hebben gemaakt. Het is uiteraard slechts een teaser en geen cursus, maar Scheele's aanpak belooft niet veel goeds. Ik betwijfel of hij zich in het cursusmateriaal meer inleeft in de wat kritischer zoeker.
De dialoog is duidelijk bedoeld om atheïstische en agnostische lezers die bereid zijn het bestaan van een hogere macht te overwegen, ervan te overtuigen dat die hogere macht de judeo-christelijke God is. Maar de ongelovige lezer die behoefte heeft aan bredere argumenten die niet hun oorsprong vinden in christelijk dogma, komt niet aan z'n trekken op de site. Daarvoor is de dialoog van Scheele's kant te vooringenomen en beperkt. De onuitgesproken christelijke aanname aan de basis van de dialoog -- dat er van nature een grote kloof bestaat tussen de lezer en God die overbrugd móet worden -- is er misschien nog het beste voorbeeld van.
Maar ik heb ook positieve dingen te melden. Ik vind dat Scheele op een verrassende manier gebruik maakt van het medium internet. Het is de eerste keer dat ik zoiets tegengekom op het web. De dialoogvorm verleidt mensen ertoe om eens goed na te denken over hun argumenten voor of tegen het bestaan van een god. En hoewel het design er uitziet als één van mijn eerste Photoshop-uitprobeersels, is het prettig sober en mysterieus. Kortom: een origineel, maar onbevredigend uitgewerkt initiatief van een werkelijk onstopbare Jezusfan. Of zoals de Amerikanen zeggen: close, but no cigar!
Leuk stukje! Interessant om het zo van jouw kant te lezen. Het is mijns inziens niet mogelijk om vanuit een neutrale positie over het bestaan van God te spreken, omdat het antwoord op de vraag verstrekkende consequenties hebben voor je leven, of je nu gelovig bent of niet. Je kunt inderdaad wel proberen om redeneringen op te zetten die geen beroep doen op 'christelijke dogma's,' althans, voorzover dat mogelijk is. Uiteindelijk kun je je een godsopenbaring niet waarlijk beoordelen zonder hem aan te nemen als godsopenbaring.
BeantwoordenVerwijderena Dit snap ik
b Huh?
c Klinkt leuk, maar klopt niet.
Wel kun je een soort van voorwaarden scheppen voor de vraag of je een godsopenbaring als zodanig zou kunnen aannemen. Ofzo. Hij weet mij trouwens evenmin te overtuigen. Maar goed, ik heb het natuurlijk al heel vaak gehoord, voor anderen zijn de gedachten wellicht nieuw.
Hi!
BeantwoordenVerwijderenIk kies voor optie a) omdat ik snap waar je heen wilt. Maar het kan toch niet zo zijn dat je eerst moet geloven voordat je kunt kiezen om te geloven of niet? Laten we een parallel trekken: Als een ander mens je zijn of haar liefde verklaart*, hoef je toch ook niet eerst verliefd te worden voordat je een keuze kan maken? Je herkent wat je geboden wordt en kunt er best van een afstand naar kijken. Je kunt denken: nee, het is niet de liefde die ik zoek, het doet me niks en ik sla het af. Of je ziet/voelt dat het echt én dat de liefde ook van jouw kant komt, wat je doet besluiten om er wel op in te gaan. In beide gevallen heeft het antwoord ook vérstrekkende gevolgen. Dat bepaalde keuzes erg ingrijpend of fundamenteel zijn, wil dat niet zeggen dat we in de richting van één opvatting (die eigenlijk een keuze voor het één inhoudt) gedwongen worden. Je kunt zelfs stellen dat hoe belangrijker de keuze is, het des te belangrijker is het om afstand te nemen en de verschillende opties goed te overwegen. Trouwens, wat zegt jouw visie eigenlijk over de keuze om te geloven in God? Wat zijn christenen? Mensen die geloven in iets omdat ze geen andere keuze hadden; die geloven omdat de mogelijkheid dat God bestaat gewoon te immens is?
Als ik je punt niet snap, of als je vindt dat mijn vergelijking mank gaat, moet je het gewoon even zeggen, hoor.
* Net als religie is liefde iets waar de meeste mensen behoefte en 'aanleg' voor hebben. Het stoelt ook op een 'gut-feeling', want de meeste mensen kiezen er niet bepaald op logische redenen voor. En zoals ik al zei heeft het ook flinke consequenties voor je leven (zoals veel keuzes).
Ja, je hebt een punt vind ik. Ik denk dat je met je menselijke begrippen iets moet kunnen 'snappen' van God voor je je leven aan Hem toewijdt. Je moet een zekere intuitie hebben (die wellicht verder gaat dan een gut feeling) dat de God van de bijbel (of hoe je Hem ook hebt leren kennen) werkelijk God is. Dat is wat heel anders dan alles snappen.
BeantwoordenVerwijderenIk zie de aanleg voor liefde en relatie met God en mensen toch als meer dan iets waar de meeste mensen 'behoefte' aan hebben, ik zie het meer als iets essentieels voor het mens-zijn. Christenen zijn mensen die (op zijn minst deels) aan die behoefte beantwoord zijn door de God die we primair kennen door het getuigenis van Jezus en het voortleven daarvan in de christelijke kerk.
Net als de keuze van het huwelijk er een is die eigenlijk te groot is om op enig moment te maken, is het mijns inziens niet van mensen te vragen om de opties wel te overwegen alvorens een keuze te maken. Een voortdurend zoekende houding, met verschillende stadia van commitment (zodat men niet op elk moment elke vraag hoeft te stellen) lijkt me passender.
De parallel die je maakt vind ik trouwens erg mooi gevonden.
ruben
Hey Harmen,
BeantwoordenVerwijderenKen je CS Lewis? Hij probeerde te bewijzen dat God niet bestaat en bekeerde zich daardoor tot het christendom. Hij heeft tal van interessante boeken geschreven.
Groet,
Martijn
Hoi Martijn. Ik ken CS Lewis zeker, heb zijn boek 'Onversneden Christendom' in mijn boekenkast staan.
BeantwoordenVerwijderenIk vind zijn opvattingen, zijn redenaties en zijn levensverhaal boeiend, maar ben het op bepaalde essentiële punten niet met hem eens. Ik geloof niet dat er een bovennatuurlijke Moral Law bestaat, of dat de volgens hem inherente menselijke behoefte aan spirituele vreugde ('Joy') erop wijst dat God bestaat.