Jarige jobski

Vandaag, 4 oktober, is een heuglijke dag voor de mensheid. Nee, meer dan dat; het is een dag die jaren geleden een verschuiving in denken veroorzaakte en die voor altijd een grens verlegde. En néé, dan heb ik het niet over mijn geboorte in 1980!

Precies vijftig jaar geleden schoten de Russen de Sputnik 1 de ruimte in. Het was het eerste kunstmatige object dat in een in een baan rond de aarde werd gebracht*, en was niet veel meer dan een aluminium bal van 58 centimeter doorsnee met daarin twee radiozenders. Vier antennes zonden dit volgsignaal uit. Vooral de Amerikanen werden erg zenuwachtig van het ding, dat maar liefst vier keer over hun geliefde vaderland vloog. In 1957 was de Koude Oorlog immers al in volle gang. Iedereen wist opeens dat de Sovjets een streepje voor hadden op de rest van de aardkloot, of men dat nou leuk vond of niet. Dat mooie staaltje van durf en vernuft zette een ruimtewedloop (of Space Race) in gang die bijna twee decennia duurde.

Vier jaar later, in 1961, werd de lat wéér verlegd toen de Russen de eerste mens, Yuri Gagarin, het inktzwarte vacuüm in lanceerden. In een capsule met het formaat vliegende doodskist, maar toch: de ruimtevaart was geboren! Die eerste stap was eigenlijk net zo revolutionair als dat het bouwen van de eerste kar of zeewaardige boot ooit was. In veel opzichten is het zelfs een grotere prestatie. De technologie heeft in de afgelopen millennia natuurlijk niet stilgestaan, maar bij de kleinste fout in de bouw van een raket of capsule kan de bemanning het wel schudden. Outer space is een erg dodelijke omgeving, maar ook bij de lancering moet enorm veel energie in goede banen worden geleid. Een dodelijk ongeluk ligt om de hoek. Kijk maar naar de rampen met de Space Shuttles Challenger en Columbia.

Die laatste twee tragedies geven al aan dat de ruimtevaart nog in de kinderschoenen staat. Wat is nou 46 jaar op de menselijke technologische geschiedenis? Ik bedoel, de eerste werktuigen stammen van tweeënhalf miljoen jaar geleden, en één miljoen jaar later wisten mensen het vuur al te gebruiken. Boten bestaan ook al redelijk lang, in ieder geval zevenduizend jaar, net als het wiel. De Sputnik 1 is helaas van vóór mijn tijd. Wel leuk dat de verjaardag van de satelliet dezelfde is als die van mij. Dat schept toch een band. Niet dat ik bliepend en met vier vingers in de lucht gestoken door mijn kamer huppel, maar het scheelt niet veel. Een tweede troost is dat ik nu al ontwikkelingen meegemaakt heb die over vijftig jaar ook als revolutionair zullen worden gezien: de explosieve groei van het gebruik van pc, mobiele telefoon en internet. Heb ik mijn kleinkinderen nog íets te vertellen!

Is de ruimte de laatste uitdagende omgeving die mensen zullen betreden? Behalve de ruimte hebben we de lucht, zee (erop en erin) en de aardkorst (denk aan tunnels en mijnen) al bedwongen. Een ander hemellichaam zoals de maan is ook een volledig andere omgeving te noemen, vind ik, dus die kunnen we ook afstrepen. Toch zijn er nog verschillende te verzinnen. Denk aan een andere planeet zoals Mars, of een asteroïde (Armageddon, anyone?), of zelfs een komeet die door het zonnestelsel snelt. Maar misschien zijn er extreme omgevingen waar we ons niet eens een voorstelling van kunnen maken. Het binnenste van een ster of gasplaneet, bijvoorbeeld. Of andere dimensies! Wat de bestemming ook mag zijn, ik wens toekomstige pioniers veel succes.

_____________
* Het eerste menselijke voorwerp in de ruimte was een onbemande V-2 raket van de nazi’s, verhief zich tijdens een testvlucht in 1944 wel 176 kilometer boven het aardoppervlak. De ruimte begint volgens de meeste mensen op honderd kilometer hoogte, dus die prestatie valt de moffen niet af te nemen. (Waarom zitten er alleen intens foute regimes achter de eerste doorbraken in de ruimtevaart?!)