Over robots en huisdieren

Stop een demente bejaarde een robotknuffel in de handen en ze zijn weer even zoet. Het is niets meer dan een dure fopspeen. Dat is wat ik verontwaardigd dacht toen ik over deze nieuwe zorgmethode las.

Gek, omdat ik al een tijd denk dat robots een steeds grotere rol zullen spelen en een toepassing als deze te verwachten viel. En wat is er eigenlijk tegen een robot als maatje? Zoveel verschillen ze in principe niet van een suffe parkiet of oliedom knaagdier in een kooi. We zien onze honden en katten bijna als volwaardige gezinsleden; er is geen reden dat een geavanceerde huisrobot die status ook niet kan bereiken.

Huisrobots hebben veel voordelen. Ze laten geen haren en uitwerpselen achter, dragen geen ziektes over, bijten/krabben niet, ze hebben alleen stroom nodig en met één druk op de knop houden ze hun bek. De aanschafprijs zal wel weer hoger liggen en als ze niet goed gefabriceerd zijn, zul je ondanks de garantie niet vrolijk worden. En laten we eerlijk zijn, die zeehond van hierboven ontstijgt het krakkemikkige niveau van een speelgoedrobot van de Intertoys niet echt. Het is duidelijk dat er nog veel verbeterd moet worden.

Het is ethischer om robots te houden dan dieren. Robots hebben geen instincten die zonder goede reden in toom worden gehouden, zoals het willen ontdekken van de wereld. Daarom ben ik ook zo tegen het het opsluiten van konijnen in kleine hokjes of het enkel binnenshuis houden van katten. “Ach, ze weet niet beter”, zei iemand laatst over haar poes. En dat maakt het oké? I think not. Natascha Kampusch wist vast ook niet beter, maar haar situatie beperkte haar zonder twijfel in haar vrijheid en mens-zijn. Net als mensen zijn dieren niet maakbaar, maar hebben ze nu eenmaal genetisch bepaalde behoeften. Zeker als je claimt dat je huisdier een volwaardig lid van het gezin is, kun je niet je ogen sluiten voor die behoeften. Ook als die je niet goed uitkomen. Als je bijvoorbeeld niet bereid bent om een hond drie keer per dag uit te laten, ook al regent het de hele dag pijpenstelen, moet je geen hond aanschaffen.

Ik denk dat mensen in de stad ook geen katten moeten nemen als die hun leven lang maar drie kamers zullen zien. Omdat ze het niet altijd duidelijk laten merken dat ze weleens voorbij die ellendige voordeur willen, wil nog niet zeggen dat ze het niet vervelend vinden om steeds binnen te zitten. Kijk naar de “wilde neefjes” en de voorouders van de kat, of katten die wél naar buiten kunnen. Die blijven echt niet vrijwillig op dezelfde 50-100 vierkante meter rondhangen. Dat willen kattenbezitters misschien wel geloven, maar dat is niet het aard van het beestje. Ik snap niet hoe hun baasjes zo makkelijk over dit makkelijk te constateren feit stappen. Ja, deze ergernis zit diep! En dat is vervelend in een stad met duizenden opgesloten katers en poezen...

Goed, terug naar robots, want van dat onderwerp word ik weer vrolijk. Hoewel... hen zal in de toekomst misschien hetzelfde beklagenswaardige lot ten deel vallen. Het ligt in de lijn der verwachting dat huisrobots steeds verder ontwikkeld zullen worden, zowel op het gebied van motoriek als intelligentie. Het zou goed kunnen dat je op een gegeven moment eindigt met een speels en nieuwsgierig schepsel met een eigen willetje. Wie kan een eeuwig jonge puppy nou weerstaan? Maar mag je die dan wel altijd binnenhouden of zomaar uitzetten? Of negeren, of een rotschop geven? Waar ligt juridisch en ethisch gezien de grens tussen een dier en een robot?

Ik weet zeker dat dit een hot topic gaat worden als de robotica deze kant opgaat. Het zal een voorproefje zijn voor een nóg groter probleem: het bepalen wat een ‘persoon’ is in een wereld die we delen met hoogontwikkelde, mogelijk zelfbewuste kunstmatige intelligenties.

Of het nou om huiselijk gezelschap of kunstmatige breinen gaat, de vraag is als volgt samen te vatten: is in vrijheid leven en denken slechts voorbehouden aan producten van de biologische evolutie, of mogen onze creaties van metaal en kunststof er ook in delen? Wie het weet, mag het zeggen!