Twijfel, strijd en een folder, deel 1
Er is een hoop gaande binnen de EO en christelijk Nederland. Aanleiding? De onuitroeibare evolutie/creatie-discussie. Gevestigde namen stellen hun standpunten bij (of juist niet) en jonge christenhonden doen van zich spreken. Bovendien valt er binnenkort heuse propaganda in onze brievenbus! Het is smullen voor een ex-christen met een zwak voor deze kwestie; daarom een rammelend overzicht in drie delen.
Het begon allemaal met een verrassende aflevering van het EO-programma 't Zal je maar gebeuren. Verrassend, omdat er heldere, eerlijke én zeer redelijke dingen werden gezegd over evolutie en schepping. Echt waar, kijkt u zelf maar:
Ik werd aangenaam verrast door wat ik zag. Het lijkt erop dat enkele grote spelers in de discussie opgroeien. De wetenschap wordt in zijn waarde gelaten en het accent van het christelijke commentaar verschuift van het 'hoe' naar het 'waarom' — het eigenlijke terrein van religie. Wel wat laat allemaal; het mainstream katholicisme was er heel wat sneller mee. De discussie is al lange tijd een non-issue binnen de RK-Kerk. Dat was mede te merken aan de geruisloosheid waarmee de paus meer dan een jaar geleden verklaarde dat de evolutie/creatie-controverse een "absurditeit" is. Er is volgens hem veel bewijs voor evolutie, maar de grote levensvragen blijven bestaan; geloof en wetenschap kúnnen elkaar niet uitsluiten*.
EO-paus Knevel doet in de uitzending wat ieder mens hoort te doen: terugkomen op eerdere standpunten als je daar bij nader inzien niet meer achter kunt staan. Zwart op wit nog wel! Hij is geen zes dagen-creationist meer, maar neigt net als afvallige ID'er Cees Dekker naar theïstische evolutie, een door God geleide evolutie dus. Tenminste, ik neem aan dat hij niet het zgn. progressief creationisme aanhangt, dat stelt dat soorten gradueel uit het niets werden geschapen, over een periode van honderden miljoenen jaren. Terecht gaat hij niet akkoord met de term 'dwaalleer' in de oorspronkelijke tekst van de verklaring; je bent natuurlijk geen dwaalleraar als je oprecht en zonder kwaadaardige bedoelingen een gedachte uitdraagt. Erg fijn ook dat hij het gemakzuchtige en onzinnige, maar overal populaire principe van de glijdende schaal soepeltjes afserveert.
Ook Ouweneel doet enkele uitstekende uitspraken. Zeker zijn opmerking dat Genesis niet letterlijk hoeft te worden gelezen, is waardevol, zij het verre van wereldschokkend. Eens te meer blijkt dat wijsheid met de jaren komt; als je Ouweneels boek De ark in de branding uit 1976 leest, vraag je je af hoe hij ooit aan zijn biologiegraad is gekomen. De argumentatie en bewijsvoering in dat werk zijn van het niveau Von Däniken. Daarom is zijn nieuwe overtuiging zo'n verademing (ik ben niet de enige die dat vindt). Wat ik in het filmpje en in het blogbericht miste, is uitleg over hoe hij zaken recht wil zetten. Anders dan Knevel bracht hij publicatie na publicatie uit waarin op uiterst simplistische (en achteraf dus onjuiste) manier de vloer werd aangeveegd met het evolutiedenken. Je had hem in die tijd bijna kunnen vergelijken met voorvechter van de evolutietheorie Thomas Huxley ('Darwin's bulldog'), maar dan milder van toon. En creationistisch.
Ik vind dat een nieuw boek waarin hij zijn huidige, heel wat redelijkere standpunten uitlegt, op zijn plaats is. Ouweneel heeft die verantwoordelijkheid, omdat hij weet dat veel van zijn lezers alles wat hij beweerde als zoete koek slikten, en hij in christelijke kringen nog steeds heel veel aanzien geniet. Voor een schrijver van 130 publicaties moet één boekje meer toch geen probleem zijn? Of is de confrontatie met zijn oude, vreemde ideeën misschien te pijnlijk?
In de uitzending dienen de uitspraken van arkbouwer Johan Huibers als contrast. Deze gedreven Man van God is net als Knevel en Ouweneel eerlijk en helder over zijn motivatie. Ik quote: "We willen niet die discussie aangaan 'wat is waarheid en wat niet'. We willen gewoon ons geloof vertellen dat de Ark van Noach een waargebeurd verhaal is in de bijbel." Dit is een type geloof waar ik problemen mee heb. Het is een terugtrekken uit actuele discussies en je ogen sluiten voor 'lastige' ideeën; fundamentalisme dus. Dat hij oogkleppen op heeft blijkt wel uit zijn opmerking dat evolutie niet afdoende te bewijzen valt [WRONG! -red.]. En hij lijkt zich niet te realiseren dat door te stellen dat de zondvloed een historische gebeurtenis is, hij onvermijdelijk de discussie aangaat met wetenschapsgebieden als geologie, archeologie en biologie.
Al met al werd ik erg gelukkig van de uitzending. Ik zie hem ten eerste als reclame voor de gezonde praktijk van het bijstellen van fout gebleken standpunten. Iets wat in religieuze kring vaak te langzaam of helemaal niet gebeurt, en al helemaal niet publiekelijk. Ten tweede wordt ontkend dat de wetenschap per definitie vijandig tegenover het christendom staat en het liefst haar fundamenten ondergraaft — een rehabilitatie van wetenschappers, zo je wil. De geïnterviewden lijken te beamen dat er zoiets bestaat als gezonde nieuwsgierigheid naar de materiële wereld, en dat het onderzoeken van die wereld in de kern losstaat van religieuze overtuigingen, maar dat die overtuigingen er privé prima mee te combineren zijn.
* Update 11 feb. - 'The Vatican claims Darwin's theory of evolution is compatible with Christianity' & ook boeiend: 'Darwin speelt ook moslims parten'
In deel 2 het tv-duel tussen Boomsma en Dorenbos
Het begon allemaal met een verrassende aflevering van het EO-programma 't Zal je maar gebeuren. Verrassend, omdat er heldere, eerlijke én zeer redelijke dingen werden gezegd over evolutie en schepping. Echt waar, kijkt u zelf maar:
Ik werd aangenaam verrast door wat ik zag. Het lijkt erop dat enkele grote spelers in de discussie opgroeien. De wetenschap wordt in zijn waarde gelaten en het accent van het christelijke commentaar verschuift van het 'hoe' naar het 'waarom' — het eigenlijke terrein van religie. Wel wat laat allemaal; het mainstream katholicisme was er heel wat sneller mee. De discussie is al lange tijd een non-issue binnen de RK-Kerk. Dat was mede te merken aan de geruisloosheid waarmee de paus meer dan een jaar geleden verklaarde dat de evolutie/creatie-controverse een "absurditeit" is. Er is volgens hem veel bewijs voor evolutie, maar de grote levensvragen blijven bestaan; geloof en wetenschap kúnnen elkaar niet uitsluiten*.
EO-paus Knevel doet in de uitzending wat ieder mens hoort te doen: terugkomen op eerdere standpunten als je daar bij nader inzien niet meer achter kunt staan. Zwart op wit nog wel! Hij is geen zes dagen-creationist meer, maar neigt net als afvallige ID'er Cees Dekker naar theïstische evolutie, een door God geleide evolutie dus. Tenminste, ik neem aan dat hij niet het zgn. progressief creationisme aanhangt, dat stelt dat soorten gradueel uit het niets werden geschapen, over een periode van honderden miljoenen jaren. Terecht gaat hij niet akkoord met de term 'dwaalleer' in de oorspronkelijke tekst van de verklaring; je bent natuurlijk geen dwaalleraar als je oprecht en zonder kwaadaardige bedoelingen een gedachte uitdraagt. Erg fijn ook dat hij het gemakzuchtige en onzinnige, maar overal populaire principe van de glijdende schaal soepeltjes afserveert.
Ook Ouweneel doet enkele uitstekende uitspraken. Zeker zijn opmerking dat Genesis niet letterlijk hoeft te worden gelezen, is waardevol, zij het verre van wereldschokkend. Eens te meer blijkt dat wijsheid met de jaren komt; als je Ouweneels boek De ark in de branding uit 1976 leest, vraag je je af hoe hij ooit aan zijn biologiegraad is gekomen. De argumentatie en bewijsvoering in dat werk zijn van het niveau Von Däniken. Daarom is zijn nieuwe overtuiging zo'n verademing (ik ben niet de enige die dat vindt). Wat ik in het filmpje en in het blogbericht miste, is uitleg over hoe hij zaken recht wil zetten. Anders dan Knevel bracht hij publicatie na publicatie uit waarin op uiterst simplistische (en achteraf dus onjuiste) manier de vloer werd aangeveegd met het evolutiedenken. Je had hem in die tijd bijna kunnen vergelijken met voorvechter van de evolutietheorie Thomas Huxley ('Darwin's bulldog'), maar dan milder van toon. En creationistisch.
Ik vind dat een nieuw boek waarin hij zijn huidige, heel wat redelijkere standpunten uitlegt, op zijn plaats is. Ouweneel heeft die verantwoordelijkheid, omdat hij weet dat veel van zijn lezers alles wat hij beweerde als zoete koek slikten, en hij in christelijke kringen nog steeds heel veel aanzien geniet. Voor een schrijver van 130 publicaties moet één boekje meer toch geen probleem zijn? Of is de confrontatie met zijn oude, vreemde ideeën misschien te pijnlijk?
In de uitzending dienen de uitspraken van arkbouwer Johan Huibers als contrast. Deze gedreven Man van God is net als Knevel en Ouweneel eerlijk en helder over zijn motivatie. Ik quote: "We willen niet die discussie aangaan 'wat is waarheid en wat niet'. We willen gewoon ons geloof vertellen dat de Ark van Noach een waargebeurd verhaal is in de bijbel." Dit is een type geloof waar ik problemen mee heb. Het is een terugtrekken uit actuele discussies en je ogen sluiten voor 'lastige' ideeën; fundamentalisme dus. Dat hij oogkleppen op heeft blijkt wel uit zijn opmerking dat evolutie niet afdoende te bewijzen valt [WRONG! -red.]. En hij lijkt zich niet te realiseren dat door te stellen dat de zondvloed een historische gebeurtenis is, hij onvermijdelijk de discussie aangaat met wetenschapsgebieden als geologie, archeologie en biologie.
Al met al werd ik erg gelukkig van de uitzending. Ik zie hem ten eerste als reclame voor de gezonde praktijk van het bijstellen van fout gebleken standpunten. Iets wat in religieuze kring vaak te langzaam of helemaal niet gebeurt, en al helemaal niet publiekelijk. Ten tweede wordt ontkend dat de wetenschap per definitie vijandig tegenover het christendom staat en het liefst haar fundamenten ondergraaft — een rehabilitatie van wetenschappers, zo je wil. De geïnterviewden lijken te beamen dat er zoiets bestaat als gezonde nieuwsgierigheid naar de materiële wereld, en dat het onderzoeken van die wereld in de kern losstaat van religieuze overtuigingen, maar dat die overtuigingen er privé prima mee te combineren zijn.
* Update 11 feb. - 'The Vatican claims Darwin's theory of evolution is compatible with Christianity' & ook boeiend: 'Darwin speelt ook moslims parten'
In deel 2 het tv-duel tussen Boomsma en Dorenbos
Geen opmerkingen:
Een reactie posten