29-11-2010

Recensie: Rubicon - The triumph and tragedy of the Roman Republic

Een korte opwelling van interesse in de oude Romeinen zette me aan tot het lezen van Rubicon - The triumph and tragedy of the Roman Republic. Het boek biedt een goed beeld van de politieke moed, lafheid en hebzucht in het illustere Rijk om de Middellandse Zee. Het deed me twijfelen aan de motieven van huidige 'democratische' heersers, maar wist me uiteindelijk niet voldoende te boeien.

Auteur Tom Holland heeft een way with words, dat is een ding dat zeker is. Ik vind hem zelfs de beste nonfictieschrijver die ik de laatste tijd ben tegengekomen. Hij maakt van elke intrige en machtswisseling in de Romeinse Senaat een klein epos. Toegegeven, dat heeft hij deels te danken aan de Romeinen zelf, die hun jacht naar macht, sociale status en natuurlijk pecunia graag als een grandioze Odyssee zagen. Dat al die ambitie - heel fantasieloos - vaak het meest zichtbaar werd in een tweede villa aan de kust, deed niets af aan hun beeld van zichzelf als personificatie van de ambitieuze en vooral eerzuchtige Republiek.

Daarbij namen machtswellustelingen het dikwijls niet zo nauw met de oorspronkelijke, lovenswaardige uitgangspunten van de Republiek. Achterbaks gesjoemel werd verheven tot volkssport en karrenvrachten met omkoopgelden deden de ronde. En als geld niet voldeed, ging men net zo makkelijk over lijken. Handlangers verspreidden bijvoorbeeld lasterpraat over een opponent onder het arme en ontevreden volk, dat in een mum van tijd veranderde in een moordende menigte. Het was zoeken naar senatoren en gouverneurs die het belang van het volk voorop hadden staan. Niet in de laatste plaats omdat hun weigering om elitaire konten te kussen een politieke carrière in de weg stond.

De volgende quote vat veel van het boek mooi samen:
"Throughout the centuries of the Republic's history, its great men had sought to win glory, and to do their enemies down. Nothing had changed over the years save the scale of opportunities on offer and the scope for mutual destruction that they had brought. [...] 'By know,' wrote Petronius of the Republic's last generation, 'the conquering Roman had the whole world in his hand, the sea, the land, the course of the stars. But still he wanted more. [...] Pompey and Caesar, Rome's greatest conquerors, had won resources for themselves beyond the imaginings of previous generations. Now [...] either man had the capability to destroy the Republic." (p.301-302)
Hoe meer macht bijeenkomt in een persoon, hoe meer mogelijkheden en vrijheid die persoon heeft om de boel danig te verknallen. Een zijweg: Zien we tegenwoordig hetzelfde gebeuren met de VS? Het momentum is verdwenen en het land gaat na een reeks verkeerde politieke beslissingen bergafwaarts, zo lijkt het. Maar schijn bedriegt mogelijk, en over de oorzaken van het verdwijnen van machtige rijken zijn met reden hele boeken volgeschreven, dus tot zover deze zijweg.

Het boek beslaat veel gebeurtenissen in zijn 388 pagina's en eindigt met de dood van de eerste keizer, Augustus. Ondanks Tom Hollands vaardigheid met het toetsenbord zijn alle verwikkelingen in eerste instantie fascinerend, daarna meer van hetzelfde en uiteindelijk doodvermoeiend. Dat ligt in belangrijke mate aan ondergetekende; ik heb nooit veel geduld gehad met politiek gekonkel. Het voornaamste gevoel dat me besluipt tijdens het lezen van Rubicon, is het bange vermoeden dat huidige machthebbers net zo nietsontziend te werk gaan als de generaals, senatoren en keizers van 2000 jaar geleden. Jupiter helpe ons!

3 opmerkingen:

  1. Berlusconi zou het dus leuk doen als Romeinse intrigant

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Geen namen noemen! De arm van de maffia rijkt ver! Maar inderdaad, hij heeft gevoel voor traditie.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Als je in dezelfde apocalyptische sfeer wilt blijven:
    Fik Meijer - Macht zonder grenzen. De laatste hoofdstukken waarin de ondergang van het Romeinse Rijk wordt geschetst bevatten verrassend veel overeenkomsten met de huidige westerse wereld in crisis.

    BeantwoordenVerwijderen